Niedowidzenie (ang. amblyopia, łac./gr. amblyopia) to znaczne zmniejszenie ostrości wzroku bez organicznej przyczyny (tzn. bez choroby oczodołu, oka, nerwu wzrokowego czy ośrodkowego układu nerwowego). Oko niedowidzące widzi gorzej od zdrowego co najmniej o 2 rzędy na tablicach do badania ostrości wzroku (tzw. tablice Snellena). Niedowidzenie może powstać w krytycznym okresie rozwoju wzroku i może postępować tylko u dzieci do około 6.–8. roku życia. Nasilenie, czyli tzw. głębokość niedowidzenia (inaczej stopień niedowidzenia), zależy od wieku, w którym pojawia się przeszkoda dla obuocznego widzenia. Im młodsze dziecko, tym łatwiej powstaje u niego niedowidzenie.

Niedowidzenie może być spowodowane przez:

jednostronny zez

różnowzroczność

ograniczenie używania oka – np. z powodu opadania górnej powieki, zmniejszenia przejrzystości rogówki, zaćmy, długotrwałego zasłonięcia oka opatrunkiem

dużą wadę refrakcji, głównie nadwzroczność i niezborność

Jakie są sposoby leczenia niedowidzenia?

Wyleczenie niedowidzenia możliwe jest tylko u dzieci do około 8.–10. roku życia. Poprawę można uzyskać tym szybciej, im młodsze jest leczone dziecko i im stopień niedowidzenia jest mniejszy. Jeżeli leczenie rozpoczyna się zbyt późno, wówczas zwykle nie uzyskuje się już znaczącej poprawy i obniżona ostrość wzroku pozostaje.

Niezależnie od przyczyny niedowidzenia lekarz koniecznie musi określić wadę refrakcji, po porażeniu akomodacji (po kroplach tropicamid 1% lub, rzadziej, po atropinie), pacjent zaś nosić przepisane okulary lub soczewki kontaktowe. W leczeniu niedowidzenia spowodowanego zezem należy uzyskać proste ustawienie oczu. W niedowidzeniu na skutek różnowzroczności ponad 3D konieczne jest korygowanie wady refrakcji za pomocą soczewek kontaktowych, dzięki którym zmniejsza się różnica w wielkości obrazów widzianych przez jedno i drugie oko.

W niedowidzeniu związanym z nieużywaniem oka konieczne jest pilne leczenie choroby, która powoduje przeszkodę w widzeniu (np. operacja zaćmy wrodzonej, operacja korygująca opadnięcie powieki).

We wszystkich rodzajach niedowidzenia konieczne jest długotrwałe zasłanianie (obturacja) zdrowego oka. Może ono trwać cały dzień (zasłanianie całkowite) lub kilka godzin dziennie (obturacja częściowa) zależnie od stopnia niedowidzenia. Zdrowe oko zasłania się niealergizującymi plastrami naklejanymi na powieki albo za pomocą miękkiego obturatora mocowanego do okularów.